Nowe przepisy: prostsze dziedziczenie nieruchomości i elektroniczne licytacje
2 lipca 2025 roku Rada Ministrów podjęła decyzję, która z pewnością zainteresuje właścicieli nieruchomości, spadkobierców oraz wszystkich uczestników rynku egzekucji komorniczych. Przyjęto trzy projekty nowelizacji ustaw, które znacząco uproszczą i przyspieszą procesy związane z dziedziczeniem nieruchomości oraz zmienią zasady prowadzenia licytacji komorniczych. Zmiany, przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości, wprowadzają między innymi jedno postanowienie sądu wieczystoksięgowego zamiast trzech oraz dają notariuszom możliwość składania elektronicznych wniosków o wpis do ksiąg wieczystych.
- Dziedziczenie nieruchomości uproszczone – jedno postanowienie sądu wieczystoksięgowego i elektroniczne wnioski notariuszy.
- Licytacje komornicze nieruchomości domyślnie prowadzone elektronicznie na platformie e-licytacje, licytacja publiczna tylko na żądanie wierzyciela.
- Wprowadzono obowiązek składania oświadczenia przez spadkobiercę o składzie spadku, z możliwością nałożenia grzywny za niedopełnienie.
- Rozszerzono przesłanki niegodności dziedziczenia, chroniąc spadkodawcę przed nieuczciwymi spadkobiercami.
- Nowelizacje wpisują się w szerszy pakiet deregulacji i dekryminalizacji prawa gospodarczego.
Co więcej, licytacje komornicze nieruchomości będą domyślnie prowadzone elektronicznie na specjalnej platformie e-licytacje, a tradycyjna licytacja publiczna stanie się możliwa jedynie na wyraźne żądanie wierzyciela. Nowelizacje mają na celu nie tylko usprawnienie i zwiększenie przejrzystości tych procesów, ale również kontynuację deregulacji prawa gospodarczego, co w praktyce oznacza mniej biurokracji i bardziej efektywne zarządzanie nieruchomościami. Sprawdźmy szczegóły tych ważnych zmian.
Uproszczenie procesu dziedziczenia nieruchomości
Rada Ministrów 2 lipca 2025 roku zatwierdziła nowelizacje ustaw, które mają na celu uproszczenie i przyspieszenie postępowania dotyczącego dziedziczenia nieruchomości. Jak podaje portal rp.pl, najważniejszą modyfikacją jest zastąpienie dotychczasowych trzech postanowień sądu wieczystoksięgowego jednym, co znacznie skróci formalności i czas oczekiwania na ujawnienie prawa własności w księgach wieczystych.
Nowością jest również możliwość składania przez notariuszy elektronicznych wniosków o wpis do ksiąg wieczystych. To rozwiązanie usprawni i przyspieszy cały proces, eliminując konieczność osobistych wizyt w sądzie i papierowej dokumentacji. Wprowadzone zostały też nowe obowiązki dla spadkobierców – będą oni musieli złożyć oświadczenie o składzie spadku, w którym wymienią wszystkie składniki majątku, w tym nieruchomości. To ułatwi identyfikację przedmiotów dziedziczenia i przyspieszy wpisy w księgach wieczystych.
Za niedopełnienie obowiązku składania oświadczenia spadkobierca może zostać ukarany grzywną w wysokości od 500 do 10 000 zł, co podkreśla poradnikpracownika.pl. Z kolei koszt wpisu prawa własności po dziedziczeniu wyniesie 150 zł, co jest stosunkowo niewielką opłatą w porównaniu do dotychczasowych procedur. Te zmiany powinny znacznie odciążyć spadkobierców i przyspieszyć proces formalnego przejęcia nieruchomości.
Zmiany w zasadach licytacji komorniczych nieruchomości
Kolejnym istotnym obszarem reform są zmiany dotyczące licytacji komorniczych nieruchomości. Zgodnie z nowelizacją, licytacje te będą domyślnie odbywać się w formie elektronicznej, na dedykowanej platformie e-licytacje. Portal farmer.pl oraz gazetaprawna.pl podkreślają, że do tej pory elektroniczne licytacje przeprowadzano jedynie na wniosek wierzyciela, natomiast po zmianach licytacja publiczna zostanie ograniczona tylko do sytuacji, gdy wierzyciel wyrazi taką wolę.
Celem tych zmian jest zwiększenie efektywności i przejrzystości postępowań egzekucyjnych oraz dalsza elektronizacja procedur, co ma ułatwić dostęp do informacji i zwiększyć konkurencyjność na rynku nieruchomości z licytacji komorniczych. Nowe przepisy dają też komornikom większą elastyczność – będą mogli wystawić na licytację wydzieloną część nieruchomości, a cena wywołania może być ustalona wyżej niż dotychczasowe oszacowanie, jak informuje poradnikprzedsiebiorcy.pl. To może wpłynąć na zwiększenie skuteczności egzekucji oraz ochronę interesów wierzycieli.
Rozszerzenie przesłanek niegodności dziedziczenia i inne zmiany prawne
Nowelizacje dotyczą również rozszerzenia przesłanek niegodności dziedziczenia. Zgodnie z nowymi przepisami, możliwe będzie wykluczenie z dziedziczenia osób, które nagannie traktowały spadkodawcę. Jak podkreślają poradnikprzedsiebiorcy.pl i poradnikpracownika.pl, niegodność dziedziczenia opiera się na względach etycznych i ma na celu ochronę spadku przed osobami, które swoim zachowaniem zasłużyły na wykluczenie.
Aby sąd mógł uznać niegodność dziedziczenia, działania spadkobiercy muszą być umyślne i skierowane przeciwko spadkodawcy – nie wystarczy więc sam fakt złego traktowania, musi być ono celowe i świadome. Takie podejście podkreśla także Sąd Najwyższy, który zwraca uwagę na etyczny wymiar tej instytucji.
Dodatkowo, nowelizacje upraszczają i dekryminalizują prawo gospodarcze, wpisując się w szerszy pakiet deregulacyjny, o czym informuje farmer.pl. To kolejny krok w stronę ograniczenia zbędnych formalności i zwiększenia przejrzystości prawa, co powinno sprzyjać rozwojowi rynku i poprawie warunków prowadzenia działalności gospodarczej.
—
Rządowe zmiany w zarządzaniu nieruchomościami wprowadzają istotne ułatwienia – od prostszego dziedziczenia, przez cyfryzację licytacji komorniczych, aż po rozszerzenie przesłanek niegodności dziedziczenia. Te rozwiązania mogą realnie pomóc zarówno spadkobiercom, jak i wierzycielom, a postawienie na elektronizację i deregulację zapowiada pozytywne zmiany na rynku nieruchomości i w związanych z nim procedurach prawnych. Warto obserwować, jak te nowelizacje przełożą się na codzienną praktykę.
